Dyskusje na temat finansowania edukacji domowej
Koniec roku kalendarzowego w oświacie jest czasem intensywnych prac nad projektem rozporządzenia MEiN w sprawie sposobu podziału subwencji. Przekazane do opiniowania rozporządzenie na rok 2024, w zakresie art. 37 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. — Prawo oświatowe, nie wprowadza żadnych zmian w stosunku do ubiegłego roku. Przez niemal rok funkcjonowaliśmy z finansowaniem, które przewidywało 3 poziomy wysokości subwencji na uczniów w trybie edukacji domowej:
- 80% — gdy w szkole jest mniej niż 200 uczniów spełniających obowiązek szkolny poza szkołą,
- w zakresie uczniów powyżej 200 stosuje się odpowiednio:
– 40% — gdy w szkole stosunek liczby uczniów niespełniających obowiązku szkolny poza szkołą (zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe) do liczby wszystkich uczniów wynosi co najmniej 30%,
– 20% — gdy w szkole stosunek liczby uczniów niespełniających obowiązku szkolny poza szkołą (zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe) do liczby wszystkich uczniów wynosi mniej niż 30%.
W ramach opiniowania projektu rozporządzenia swoje uwagi zgłosił między innymi Związek Powiatów Polskich w uzgodnieniu z Komisją Rządu i Samorządu Terytorialnego Związku Powiatów Polskich. Jedną z nich było ustalenie wskaźnika finansowania edukacji domowej na poziomie 0,4, czyli o połowę niższego niż w roku 2023 w szkołach, w których jest mniej niż 200 uczniów w tym trybie nauczania.
Środowisko edukacji domowej apeluje jednak o przywrócenie finansowania na poziomie 80%, które obowiązywało w 2022 r. Jest to niezbędne minimum, aby placówki mogły zapewnić swoim uczniom spełniającym obowiązek szkolny poza szkołą jakościowe wsparcie w przygotowaniu do egzaminów, konsultacje, zajęcia dodatkowe, do czego szkoły są zobowiązane na mocy art. 37 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 — Prawo oświatowe. O tym, jakie skutki przyniósł podział subwencji na rok 2023, pisaliśmy w raporcie “Nowa jakość czy patologia? Edukacja domowa w Polsce”.
Z jakimi trudnościami mogą się spotkać rodziny decydujące się na edukację domową w związku ze zmianami w finansowaniu?
- Odmowa przyjęcia ucznia do szkoły, aby nie przekroczyć 200 uczniów w edukacji domowej.
- Wsparcie ze strony szkoły ograniczone do niezbędnego minimum.
- Wprowadzanie dodatkowych opłat za wsparcie edukacyjne.
To tylko kilka zidentyfikowanych przez nas problemów, które zaobserwowaliśmy w bieżącym roku jako efekt obniżonej subwencji. Dlatego stwierdzenie Związku Powiatów Polskich, że “zmiany jakie zaszły w zakresie finansowania edukacji domowej w ostatnich latach (w tym wzrost wskaźnika finansowania) miały charakter arbitralny i nie znajdowały merytorycznego uzasadnienia, szczególnie w zakresie zmiany czy modyfikacji przepisów dotyczących organizacji edukacji domowej. W związku z powyższym po raz kolejny zwracamy uwagę, że zakres zadań realizowanych przez podmioty organizujące edukację domową nie uległ zmianie stąd nie ma podstawy utrzymywania zwiększonej wartości wskaźnika”(1). nie jest do zaakceptowania przez środowisko edukacji domowej.
Rozumiemy, że nie każdy może zdawać sobie sprawę z wszystkich kosztów, jakie ponosi szkoła zapewniając wsparcie edukacyjne uczniom spełniającym obowiązek szkolny poza szkołą, jednakże to nie uprawnia przedstawicieli Związku Powiatów Polskich do propagowania przekonania, w którym to szkoły mają tylko “ponosić koszt przeprowadzenia półgodzinnego egzaminu raz w roku”(2). To właśnie na obowiązki placówek powoływało się MEiN zwiększając dotację na edukację domową w 2022 roku:
“Zwiększenie poziomu finansowania umożliwi wsparcie organizacji przez szkoły dodatkowych zajęć edukacyjnych, zajęć prowadzonych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów oraz konsultacji dostępnych w ramach tzw. nauczania domowego zgodnie z art. 37 ust. 7 ustawy – Prawo oświatowe.”(3)
Analiza dotychczasowego funkcjonowania tego systemu wskazuje na szereg problemów i wyzwań. Badania przeprowadzone przez Fundację Edukacji Domowej dowodzą, że obecny poziom finansowania jest dyskryminujący i nie jest wystarczający na pokrycie podstawowych kosztów funkcjonowania szkół wspierających uczniów w edukacji domowej. Ubiegłoroczne zapisy w rozporządzeniu pojawiły się jako pokłosie sporu administracyjno-finansowego, wywołanego przez źle działający system prognozowania i dotowania w oświacie. Podnoszenie kwestii finansowania edukacji domowej nie jest jedynie dyskusją o liczbach, to apel o zrozumienie dla sytuacji dzieci, które uczą się poza tradycyjnymi murami szkoły. Dlatego wyrażamy chęć spotkania ze stroną samorządową, aby przedstawić im punkt widzenia społeczności edukacji domowej. Widzimy także konieczność rzetelnych wyliczeń kosztów wiążących się ze spełnianiem obowiązku szkolnego poza szkołą, w co Fundacja Edukacji Domowej jest gotowa zaangażować się.
Źródło:
Przygotowały: Gabriela Letnovska i Wiktoria Malinowska
