Politycy o zmianach w edukacji i nauczaniu domowym

Wydając raport “Nowa jakość czy patologia? Edukacja Domowa w Polsce.” chcieliśmy, aby pobudził on do dyskusji na temat edukacji, nie tylko domowej, ale także tej klasycznej — w trybie klasowo-lekcyjnym. Mając świadomość jak ważna jest komunikacja między społeczeństwem, organizacjami pozarządowymi a decydentami politycznymi, zdecydowaliśmy się wysłać raport do polityków, którzy angażują się w obszarze edukacji. Poprosiliśmy ich o komentarze, przemyślenia związane z nauczaniem domowym. 

Jedną z osób, która odpowiedziała na naszą prośbę był bezpartyjny samorządowiec — Łukasz Gibała, działający na terenie Krakowa od wielu lat. Polityk zgodził się w przesłanej do nas wiadomości z tezą postawioną w raporcie — pierwszym wyzwalającym czynnikiem wzrostu popularności edukacji domowej była pandemia i wprowadzenie nauki zdalnej. Jednak za drugą, może ważniejszą, przyczynę wzrostu liczby uczniów spełniających obowiązek szkolny poza szkołą Gibała uważa zmiany w systemie oświatowym jakie wprowadził i próbował wprowadzić rząd PiS. Według niego Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek przyczynił się do upolitycznienia szkoły, odebrania niezależności dyrektorom i nauczycielom, a także próby ubezwłasnowolnienia rodziców i uczniów. Samorządowiec stwierdza również, że taka polityka jest skrajnie szkodliwa, cofa polską szkołę i wymaga jak najszybszej zmiany, którą uważa za priorytet w obszarze szkolnictwa. 

Łukasz Gibała w rozmowie z nami stwierdził, że edukacja domowa jest szczególnie korzystna dla dzieci wyjątkowo uzdolnionych, dla których model szkoły tzw. tradycyjnej to “swoisty gorset, w którym nie czują się komfortowo”. Według Gibały nauczanie domowe daje takim dzieciom większą szansę na rozwój intelektualny i rozkwit talentów. Nie pominął także wymagań jakie stawia dla rodziców taka forma nauki — to ogromna odpowiedzialność dla opiekunów, którzy potrzebują wsparcia systemowego. Jeśli te dwa warunki nie są spełnione, uczniowie wracają do swoich macierzystych placówek, co dotyczy przede wszystkim pierwszych trzech klas szkoły podstawowej — takie obserwacje mają, ze słów Gibały, dyrektorzy krakowskich szkół samorządowych. 

Samorządowiec stwierdza, że edukacja domowa musi mieć wsparcie ze strony władz oświatowych, zarówno na poziomie rządowym, jak i samorządowym. Dodatkowo, Gibała przypomina nam, że rząd Zjednoczonej Prawicy sukcesywnie ogranicza środki finansowe płynące do samorządów, co musi mieć wpływ na jakość wykonywania przez nie zadań publicznych, w tym tych oświatowych i to także musi się zmienić. 

Kolejną osobą, której wypowiedź udostępniamy, jest Poseł Robert Obaz. Działa on z ramienia Nowej Lewicy, jest posłem na sejm RP IX kadencji oraz członkiem sejmowych komisji Obrony Narodowej, Polityki Społecznej i Rodziny oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Poseł złożył w 2023 r. interpelację w sprawie edukacji i obciążonego programu, który męczy nie tylko dzieci, ale także rodziców i nauczycieli. Dlatego poprosiliśmy go o komentarz do naszego raportu. 

Poseł Obaz w swojej wypowiedzi wyłonił powody, które jego zdaniem przyczyniły się do wzrostu zainteresowania edukacją domową. Wśród nich znalazły się: mniejsza biurokracja niż w klasycznym systemie edukacji, większa elastyczność w planowaniu pracy z dzieckiem, możliwość wykorzystania różnorodnych narzędzi. Dodatkowo Poseł wskazuje na dużą rolę kontaktów z rówieśnikami w rozwoju dzieci. Według niego w edukacji domowej nie zawsze da się zapewnić te kontakty i na pewno nie w takim stopniu, jak w szkole. Nie możemy się z tym w pełni zgodzić, ponieważ szkoła nie jest jedynym miejscem, w którym można utrzymywać kontakty rówieśnicze. Prawdą jest jednak to, że nauczanie domowe wymaga ogromnej świadomości rodziców, którzy decydując się na tę formę, przejmują odpowiedzialność za edukację swojego dziecka. 

Kolejną osobą, która zdecydowała się udzielić nam komentarza na temat edukacji domowej, jest Posłanka Joanna Jaśkowiak. Pani Joanna działa z ramienia Koalicji Obywatelskiej, jest radną Sejmiku Województwa Wielkopolskiego VI kadencji, posłanką na Sejm IX kadencji. Działała ona na rzecz niezależnych sądów, równości mężczyzn i kobiet, wolności decydowania czy też o silny samorząd. Ona również składała w ostatnim roku interpelację do Ministerstwa Edukacji i Nauki, aby interweniować w jego działania. Znalazło się w niej pytanie o to jakie plany ma MEiN na dalszy rozwój edukacji domowej, a także o to, z kim resort konsultuje zagadnienia związane z tym systemem. 

Posłanka Jaśkowiak podzieliła się z nami swoim zdaniem na temat miejsca dyskusji między rodzicami, uczniami domowymi, organizacjami pozarządowymi i rządem. Fundacja Edukacji Domowej już od dawna skupia się na wprowadzeniu dialogu między decydentami politycznymi a społecznością edukacji domowej. Mamy świadomość, że bez komunikacji nie będzie dobrych zmian w edukacji. Poruszaliśmy tę kwestię m.in. na konferencji “Wolność, przyszłość, doświadczenie – trzy powody, by zmienić myślenie o edukacji”, ale także w naszym raporcie. Komunikacja jest dla nas niezwykle ważną wartością w budowaniu edukacji przyszłości, dlatego cieszymy się, że politycy też poświęcają temu uwagę. Podczas naszej rozmowy, Pani Jaśkowiak zwróciła uwagę także na wady, które wiążą się z systemem spełniania obowiązku szkolnego poza szkołą. Trafnie stwierdziła, że finansowanie i podstawa programowa, które są niezwykle istotne dla jakości edukacji, przystosowane są jedynie do klasycznego systemu nauczania — klasowo-lekcyjnego. 

Po naszych rozmowach z Posłem Robertem Obazem, Posłanką Joanną Jaśkowiak i samorządowcem Łukaszem Gibałą, można zauważyć, że temat edukacji domowej w Polsce jest złożony i wymaga wsparcia poprzez adekwatne do potrzeb działania polityczne. Warto podkreślić, że debata  na temat edukacji domowej w Polsce jest ważna i potrzebna. Raport “Nowa jakość czy patologia? Edukacja Domowa w Polsce” stanowi cenny wkład w tę dyskusję. Mamy nadzieję, że nasze działania przyczynią się do lepszego zrozumienia tej problematycznej kwestii i doboru odpowiednich rozwiązań, które będą służyć dobru dzieci uczących się w domu oraz ich rodziców.

Przygotowała: Wiktoria Malinowska