Drodzy Rodzice! Każdego dnia nasza Fundacja otrzymuje wiele zapytań dotyczących aspektów prawnych związanych z edukacją domową. W związku z tym, postanowiliśmy przygotować dla Was krótki wywiad z Radcą Prawnym- Krzysztofem Tusińskim, który odpowie na najczęściej zadawane pytania. Serdecznie dziękujemy Panu Krzysztofowi za profesjonalną pomoc oraz wskazanie konkretnych przepisów regulujących problematyczne kwestie 🙂
Czy edukacja domowa jest legalna? Na jakiej podstawie prawnej?
Tak. Polskie prawo oświatowe pozwala na to, aby dziecko zamiast w szkole uczyło się w domu[1].
Jaki komplet dokumentów musi dostarczyć rodzic, aby zapisać dziecko na edukację domową?
Rodzic przed rozpoczęciem edukacji domowej musi dostarczyć opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz wypełnić 2 oświadczenia określone przez ustawę. Szkoły przyjazne edukacji domowej zwykle pomagają w skompletowaniu wszystkich koniecznych dokumentów.[2]
Jak często należy dostarczać do szkoły opinię z PPP ?
Opinię z poradni należy przedstawić za każdym razem, gdy chcemy uzyskać zgodę na edukację domową[3].
Czy przejście na edukację domową oznacza, że nie można wrócić do szkoły stacjonarnej?
Rodzic w każdej chwili może zrezygnować z nauki w trybie edukacji domowej[4].
Czy po rezygnacji z edukacji domowej i powrocie do szkoły można ponownie przejść na edukację domową?
Tak. Można ponownie przejść na edukację domową.
Czy będąc w edukacji domowej można uczestniczyć w wybranych zajęciach w szkole?
Dziecko uczące się w trybie edukacji domowej może uczestniczyć w szkole w szeroko rozumianych zajęciach dodatkowych[5]. Dokładnych informacji w tym zakresie winna udzielić szkoła.
Czy przy zapisywaniu dziecka do innej szkoły w Polsce w ramach edukacji domowej istnieją zobowiązania wobec Dyrektora szkoły obwodowej (do której dziecko jest przypisane z urzędu)? Jeśli tak, to jakie?
Dyrektor szkoły, do której dziecko zostało przyjęte na edukację domową musi poinformować o tym fakcie dyrektora szkoły rejonowej[6].
Czy jest coś takiego jak edukacja domowa przedszkolna?
Tak, można skorzystać z edukacji domowej już w tzw. zerówce[7].
Czy uczeń, który teraz, w trakcie roku szkolnego zmienia szkołę musi przedstawić nową opinię według obowiązujących od 1 września przepisów, czy stara, nadal aktualna jest obowiązująca?
Po zmianie szkoły należy uzyskać ponownie zgodę na edukacje domową. Proces ten będzie odbywał się już na podstawie nowych przepisów, a zatem wymagane będzie uzyskanie opinii z poradni publicznej[8].
Kto ustala termin egzaminów klasyfikacyjnych? Czy rodzic ma wpływ na to kiedy odbywają się egzaminy (np. egzamin w styczniu, a nie w czerwcu)? Czy można samemu zasugerować terminy egzaminów?
Dyrektor szkoły winien ustalić termin egzaminów z rodzicami dziecka[9].
Czy rodzic ma prawo towarzyszyć dziecku podczas egzaminów?
Rodzic ma takie prawo. Podczas egzaminu klasyfikacyjnego mogą być obecni – w charakterze obserwatorów – rodzice ucznia.[10]
Jakie mogłyby być przyczyny usprawiedliwiające nieprzystąpienie do egzaminów w ramach edukacji domowej- nieskutkujące cofnięciem zezwolenia na ED?
Brak przystąpienia do egzaminu klasyfikacyjnego jest równoznaczny z cofnięciem zgody na edukację domową[11]. W przypadku usprawiedliwienia nieobecności dyrektor szkoły może wyznaczyć jednak termin dodatkowy. [12]
Czy Dyrektor Szkoły ma prawo odmówić zezwolenia na edukację domową, jeśli wszystkie formalności zostały dopełnione? Jeśli ma prawo, to w jakich przypadkach?
Dyrektor szkoły ma swobodę w wydawaniu zgody na edukację domową. Może zatem odmówić zgody, nawet jeżeli wszystkie formalności zostały spełnione[13]. Od decyzji dyrektora szkoły można się odwołać do kuratora oświaty[14].
Czy dziecko, które nie zda egzaminów musi wrócić i powtarzać klasę w szkole stacjonarnej ?
Brak zdania egzaminów oznacza konieczność cofnięcia zgody na edukację domową i powrót do nauki w szkole stacjonarnej[15].
Czy dziecko ucząc się w edukacji domowej możne zrealizować dwie klasy w ciągu jednego roku?
Ciężko na to pytanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wymagałoby to równocześnie uzyskania zgody na edukację domową i indywidualny tok nauczania[16]. Jest to jednak bardzo szczegółowe zagadnienie.
Czy ustawa reguluje jak dokładnie mają wyglądać egzaminy?
Jest rozporządzenie, które określa szczegółowe zasady przeprowadzania egzaminów dla dzieci w edukacji domowej[17]. Określa ono m.in. skład komisji egzaminacyjnej, formę egzaminu, przedmioty, z których egzamin musi zdać dane dziecko oraz dokumentację przebiegu takiego egzaminu.
Komu jest wypłacana subwencja za dzieci uczące się poza szkołą: szkole czy rodzicom?
Dotację na dzieci pobierające naukę w domu otrzymuje szkoła, do której zapisane jest dziecko[18]. Szkoła z tych środków winna zapewnić przeprowadzenie egzaminu klasyfikacyjnego oraz zapewnić wsparcie edukacji dziecka[19].
Czy dziecko, które ma wystawioną przez poradnię orzeczenie o kształceniu specjalnym, może mieć również wystawioną opinię o edukacji domowej?
Przepisy nie wykluczają uzyskania zgody na edukację domową przez dziecko, które posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego[20].
Krzysztof Tusiński – radca prawny, prowadzi własną kancelarię radcowską, zajmuje się prawem oświatowym od 2009 r., w 2016 r. był członkiem grupy roboczej ds. edukacji domowej powołanej przez MEN, uczestniczy również w poświęconych problematyce edukacji domowej posiedzeniach Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży w Sejmie
[1] Art. 37 ust.1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo Oświatowe, dalej jako „Pr.Ośw.”
[2] Art. 37 ust. 2 pkt 2 Pr. Ośw.
[3] Art. 37 ust. 2 pkt 2 Pr. Ośw. – przepis wyraźnie mówi o tym, że w każdym przypadku przed uzyskaniem zezwolenia na edukację domową należy przedstawić opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej
[4] Art. 37 ust. 8 pkt 1 Pr. Ośw.
[5] Art. 37 ust. 7 pkt 1 w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2, 3 i 5-7 Pr. Ośw.
[6] Art. 36 ust. 13 Pr. Ośw.
[7] Art. 37 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 4 Pr. Ośw. – ustawa zezwala również na realizację w trybie edukacji domowej obowiązku rocznego wychowania przedszkolnego
[8] Zgodnie z art. 305 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo Oświatowe decydująca dla ustalenia, które przepisy są właściwe odnośnie edukacji domowej, jest data złożenia wniosku o edukację domową. Do wniosków złożonych do dnia 31 sierpnia 2017 r. stosuje się przepisy ustawy o systemie oświaty. Natomiast w przypadku złożenia wniosku o edukację domową od 1 września 2017 r. będzie należało stosować nowe przepisy, w tym te nakazujące przedstawić opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej
[9] Art. 44l ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
[10] §15 ust. 9 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych
[11] Art. 37 ust. 8 pkt 2 Pr. Ośw.
[12] Art. 44l ust. 3 ustawy o systemie oświaty
[13] Art. 37 ust. 1 Pr. Ośw. wskazuje, iż dyrektor „może zezwolić”
[14] Kompetencja kuratora wynika z art. 51 ust. 1 pkt 4 lit. b Pr. Ośw.
[15] Art. 37 ust. 8 pkt 2 Pr. Ośw.
[16] Indywidualny tok nauczania uregulowany jest w art. 115 Pr. Ośw. i rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki
[17] Mowa o §15 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych
[18] Art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych mówi o po tym, iż niepubliczne szkoły w, który jest realizowany obowiązek szkolny otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego
[19] Art. 37 ust. 4 i ust. 7 Pr. Ośw.
[20] Art. 37 ust. 3 przewiduje wręcz pewne ułatwienia dla takich uczniów
