Książki dla dzieci poruszające trudne tematy

O tym, że książki mogą pomóc w przepracowaniu traum, a także wyciszyć i uspokoić dziecko, pisaliśmy już TU.

Książki mają jednak jeszcze więcej właściwości pozytywnie wpływających na dziecko. Mogą być punktem wyjścia do rozmowy na trudne tematy. Poniżej prezentujemy listę wybranych książek dotyczących tematów trudnych lub bolesnych i pomagających dziecku oswoić się z tymi tematami.

• Która to Malala, Renata Piątkowska, Wydawnictwo Literatura (8+)

Malala, zawsze uśmiechnięta dziewczynka z Pakistanu, różni się od swoich koleżanek tym, że nie nosi chusty zakrywającej twarz. Na blogu sprzeciwia się również opresyjnemu wobec kobiet systemowi. Dwunastoletniej Malali zależy na edukacji i chce walczyć o prawa dzieci i kobiet do nauki. W odwecie za jej sprzeczne z doktryną poglądy terroryści strzelają do niej prosto w twarz. Dziewczynka wychodzi z tej sytuacji cało i jeszcze bardziej angażuje się w działania na rzecz uzyskania praw do edukacji.
Która to Malala to odważna opowieść o dziewczynce, która walczy o prawa dzieci do nauki oraz wolności. Już jako dwunastolatka jest w stanie poświęcić życie dla wartości i idei, w które wierzy. Jest to nie tylko książka pokazująca pewną rzeczywistość kulturową, w jakiej funkcjonują dorośli i dzieci, ale także jest uniwersalną przypowieścią o prawie dzieci do nauki.

• Asiunia, Joanna Papuzińska, Wydawnictwo Literatura (7+)

Co zrobić, gdy masz pięć lat, a w jedną noc znika mama i cały twój dom? Mała Asiunia opowiada o wojnie oczami dziecka: tułaczka, nieprzyjaźni ludzie i nocne bombardowania nagle stają się codziennością. Małej Asiuni jest bardzo trudno zrozumieć rzeczywistość: nie ma swojego łóżeczka i piżamki. Świat jest niebezpieczny. Najważniejsze jest jednak, że są razem – ona, tata i rodzeństwo.
Asiunia jest książką o wojnie widzianej oczami dziecka. Pomaga zrozumieć to zjawisko, które występuje w różnych częściach świata. Może być także punktem wyjścia do rozmów dotyczących wydarzeń historycznych.

• Teraz tu jest nasz dom, Barbara Gawryluk, Maciej Szymanowicz, Wydawnictwo Literatura (7+)

Romek razem z rodziną przeprowadza się do Polski, gdy do ich miasteczka na Ukrainie wjeżdżają pierwsze czołgi. Jego świat wywraca się do góry nogami – trafiają do obozu dla uchodźców, a później cała rodzina z Doniecka musi nauczyć się języka polskiego, aby dzieci mogły pójść do szkoły, a rodzice do pracy. Chłopiec powoli musi przyzwyczaić się do tego, że jego dom jest w Polsce.
Aktualna opowieść o przeżyciach Romka pochodzącego z Ukrainy pomoże zrozumieć perspektywę dziecka, które doświadczyło widoku działań zbrojnych, ewakuacji oraz traumy związanej z przeprowadzką do nowego miejsca, zetknięcia się z obcą kulturą i językiem. Ta książka jest doskonałym narzędziem do rozmowy na temat obcokrajowców w Polsce (szczególnie pochodzenia ukraińskiego) oraz do zrozumienia ich perspektywy

• Wędrówka Nabu, Jarosław Mikołajewski, Joanna Rusinek, Wydawnictwo Austeria (6+)

Nabu uciekła ze swojej wioski, w której co chwilę płonęły domy (także jej dom rodzinny). Dziewczynka wyrusza w drogę, by znaleźć dom murowany, który się nie spali. Wówczas będzie mogła w nim zamieszkać razem z rodzicami i bratem. Droga Nabu jest trudna i niebezpieczna.
Wędrówka dziewczynki przedstawia w metaforyczny sposób los uchodźców i dotyczy zagadnień aktualnych: wędrówki do Europy w celu rozpoczęcia lepszego życia.

• Kret sam na scenie, Nilsson Ulf, Wydawnictwo Eneduerabe (3+)

Kret sam na scenie to historia o odwadze i przełamywaniu trudności związanych z publicznymi wystąpieniami. Chłopiec uwielbiający odgrywanie scenek przed młodszym bratem ze względu na stres nie jest w stanie wystąpić w szkolnym przedstawieniu. Przeżywa ogromną tremę. Dzięki wsparciu brata pokonuje jednak lęk i świetnie radzi sobie na scenie.
Ta książka na pewno pomoże dziecku zrozumieć, czym jest trema oraz przezwyciężyć lęk przed publicznością.

• Zły Pan, Gro Dahle, Svein Nyhus, Wydawnictwo Eneduerabe

Zły Pan to książka dotykająca bardzo trudnego tematu – przemocy domowej. Napisana jest językiem dziecka doświadczającego przemocy domowej. W książce pojawia się zachęta do napisania przez dziecko listu terapeutycznego. Wymowne ilustracje.
Nie jest to łatwa książka i nie jest także dla każdego dziecka.

• Włosy mamy, Gro Dahle, Svein Nyhus, Wydawnictwo Eneduerabe

Opowieść o rodzicu cierpiącym na depresję. Mama Emmy jest cudowną mamą, ale coraz częściej staje się smutna, zmęczona, nie wstaje z łóżka. Emma niepokoi się coraz bardziej, jest zagubiona i nie rozumie tego, co dzieje się wokół. Wydaje jej się, że źródłem kłopotów są włosy mamy, które stają się coraz cięższe i splątane.
Historia o depresji rodzica widzianej oczami dziecka. Pozwala poznać perspektywę dziecka oraz poradzić sobie z emocjami i przekonaniami, które pojawiają się w dziecku – że jest winne tej sytuacji. Daje nadzieje, że nadejdzie dzień bez supłów i węzłów.

• Wojna, Gro Dahle, Kaia Dahle Nyhus, Wydawnictwo Eneduerabe (4+)

Wojna to opowieść o rozwodzie rodziców oczami dziecka. Przeprowadza czytelnika przez sytuację rozwodu i budowania nowych związków przez rodziców. Wyraziste i dosadne ilustracje mogą wydawać się nieodpowiednie dla dziecka podkreślają one jednak tylko siłę przeżywanych emocji.
Aktualna książka, która każdemu dziecku nakreśli to bardzo trudne dla dziecka zjawisko. Lektura obowiązkowa dla każdego rodzica. Pozwala szerzej zobaczyć jego perspektywę i zrozumieć przeżywane emocje.

• Wszędzie i we wszystkim, Pimm van Hest, Sassafras de Bruyn, Wydawnictwo Cojanato (6+)

Mama Yolandy umarła, odeszła na zawsze. Ale czy na pewno? Przecież musi gdzieś być. Dziewczynka za wszelką cenę chce dowiedzieć się, gdzie znajduje się mama, którą jeszcze tak niedawno trzymała za rękę. Odnajduje jej ślady wokół siebie, w rzeczywistości, w domu, w swoich bliskich.
Piękna poetycka opowieść o śmierci i godzeniu się ze stratą. Pomaga przeżyć żałobę. Jest też przydatna dla rodziców – pomaga zobaczyć, że to dorośli nie chcą rozmawiać o śmierci, boją się konfrontacji z dzieckiem, bagatelizują ich przeżycia.

• Mama miała operację, Krisztina Tóth, Viktória Hitka, Wydawnictwo: Adamantan (6+)

Historia o chorobie rodzica i o walce z nowotworem. Z dużą dawką humoru opowiedziana zostaje historia mamy chorej na raka, która powraca do domu po operacji.
Książka zachęcająca do rozmowy na temat trudnych sytuacji i rodzinnych kryzysów. Pokazuje, że każda sytuacja jest do przezwyciężenia, jeżeli tylko komunikacja z dzieckiem jest odpowiednia.

• Wdzięczny kwiat, Sarolta Szulyovszky, Wydawnictwo: Namas (6+)

Opowieść o przemijaniu, o naturalnym cyklu życia. Cykl życia człowieka przedstawiony jest za pomocą metafory. W ogrodzie dziadka Gezy pojawia się nowy dziwny kwiat.
Metafora umierania i odradzania się – dziadek i babcia odchodzą tak jak kwiat. Na miejsce starych kwiatów wyrastają nowe. Ogród jest odbiciem świata, w którym są kwiaty w różnych fazach: nasionka, wyrastające i takie co przekwitają.

• Dzidziuś. Niewielka książeczka o wielkiej stracie, Agata Baranowska, Wydawnictwo Ilustratornia (4+)

Bohaterką książki jest dziewczynka, która spodziewa się rodzeństwa. Razem z mamą i tatą wybiera wózek dla dzidziusia, zastanawia się nad imieniem. Pewnego dnia jednak mama źle się czuje i wraca bez dzidziusia. Książka opowiedziana jest także wymownymi ilustracjami przedstawiającymi jedynie dłonie – rodziców i dzieci. Gesty wyrażane za pomocą dłoni odzwierciedlają emocje towarzyszące dziecku.
Opowieść o poronieniu i stracie, która odczuwalna jest nie tylko dla rodziców, ale także dla dziecka oczekującego rodzeństwa. Książka jest nie tylko o utracie, ale także o pogodzeniu się z nią i o prawie dziecka do przeżywania żałoby.

• Maciuś i dziadek, Roberto Piumini, Wydawnictwo Bona (4+)

Dziadek Maciusia umiera. Chłopiec, nie mogąc pogodzić się z tym, odbywa z dziadkiem długą podróż w swojej wyobraźni. Podczas tej wędrówki Maciuś staje się coraz większy, a dziadek kurczy się, by na koniec przenieść się do serca chłopca.
Jest to piękna opowieść o pożegnaniu, oswajaniu się z odejściem i pielęgnowaniu pamięci o bliskich. Jest to książka z morałem, która pokazuje, że bliscy nigdy nie odchodzą na zawsze.

• Odszedłeś, ale wciąż tu jesteś, Pregl Sanja, Wydawnictwo Kartograficzne (4+)

Historia małej, rezolutnej Eli, której dziadek zmarł jeszcze przed jej narodzinami. Dziewczynka opisuje każdego członka rodziny, w tym także zmarłego dziadka, który ma szczególne miejsce w jej sercu.
Książka już od najmłodszych lat pomaga w oswajaniu dziecka z tematem śmierci. Pomaga również wytłumaczyć to zjawisko oraz zrozumieć dziecku, że czasami nie znamy bliskich osób, a mimo to są naszymi przodkami i jesteśmy z nimi związani.

• Chusta babci, Åsa Lind, Wydawnictwo Zakamarki

Babcia wraca ze szpitala i wszyscy czekają na jej powrót. Kiedy babcia wraca ze szpitala, w domu zbiera się cała rodzina. Panuje napięta atmosfera, dorośli krzątają się nerwowo, ktoś na kogoś krzyczy, ktoś płacze, szczekają psy. W całym tym chaosie dwoje dzieci stara się znaleźć miejsce, w którym będą mogły spokojnie pomyśleć. Nie jest to łatwe – na balkonie jest za zimno, z łazienki zostają przegonione – w końcu znajdują kryjówkę w namiocie zrobionym z chusty babci.
Nareszcie mogą w spokoju, razem, pomyśleć. O łodziach i żonglerach, o babci i donicach, o życiu i śmierci, o wszystkim, co ważne, a o czym nie chcą czy nie potrafią rozmawiać z nimi dorośli. Kiedy parę dni później babcia odchodzi, dokładnie wiedzą, co mają zrobić…
Smutna i bardzo wymowna opowieść o tym, co jest najważniejsze. I że to właśnie dzieci zauważają, że to o babcię chodzi.