W dniach 19-20 marca eksperci Fundacji Edukacji Domowej wzięli udział w XII Ogólnopolskiej Konferencji Samorządu i Oświaty “Edukacja Przyszłości”, aby porozmawiać o kluczowych wyzwaniach i możliwościach, jakie stoją przed współczesną edukacją. To jedno z najważniejszych wydarzeń w Polsce związanych z oświatą, które gromadzi liderów samorządowych, dyrektorów szkół i przedszkoli, nauczycieli oraz najlepszych ekspertów w tej dziedzinie. W bogatym programie nie zabrakło panelu poświęconego edukacji domowej.

W planie panelu dyskusyjnego “Edukacja domowa: regulacje prawne i konsekwencje”, który poprowadziła adwokat Daria Bezwińska (Kancelaria Prawa Gospodarczego i Oświatowego), znalazły się:

• Rola szkoły w organizacji edukacji domowej.
• Przyszłość edukacji domowej w kontekście zmian legislacyjnych.
• Problemy z egzaminami i jakością nauki.
• Plusy i minusy szkół w chmurze.

Do dyskusji zostali zaproszeni: Robert Górniak (Wicedyrektor w Zespole Szkół Prywatnych „Twoja Przyszłość” w Sosnowcu), dr Andrzej Mazan (Dyrektor Kolegium św. Rodziny prowadzonej przez Fundację Pomoc Rodzinie), Sylwia Piętak (Dyrektorka Szkoły Podstawowej Fundacji ,,Elementarz” w Łutowcu), Waldemar Bojarun (Wiceprezydent Katowic) oraz Katarzyna Kuzioła (Psychoterapeutka w Poradni Psychologiczno-Pedagogiczna w Łęcznej). 

Edukacja domowa — ostatnia deska ratunku

Panel “Edukacja domowa: regulacje prawne i konsekwencje” rozpoczął się od fundamentalnej kwestii: dla kogo jest edukacja domowa? Uczestnicy podkreślili, że dla wielu rodzin to nie wybór, lecz konieczność – często ostatnia deska ratunku w sytuacjach, gdy tradycyjna szkoła nie spełnia potrzeb dziecka. Wśród uczniów w edukacji domowej są dzieci z trudnościami w nauce, z doświadczeniem przemocy rówieśniczej, a także uczniowie z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, którzy nie otrzymali w szkołach stacjonarnych odpowiedniego wsparcia, ale też dzieci, których rodzice dużo podróżują służbowo. 

Eksperci zwrócili uwagę, że każda historia jest inna, a decyzja o przejściu na edukację domową często wynika z troski o dobrostan dziecka i jego rozwój w bezpiecznym środowisku.

“Każde dziecko to tak naprawdę inna historia. Są to dzieci, jak wspomniała p. Daria z różnymi problemami, z chorobami przewlekłymi, gdzie często przebywają w szpitalach i szkoła stacjonarna wymaga od nich szybkiego nadrabiania powstałych zaległości. Edukacja domowa daje im taką swobodę, gdzie pracują w swoim tempie. Są też dzieci, których rodzice ze względu na swoją pracę podróżują — i takich dzieci też jest bardzo wiele. Są też dzieci, które rozwijają swoje pasje, zainteresowania, sportowcy i edukacja domowa pozwala im ułożyć tak swój harmonogram, dostosować do egzaminów, do swojego trybu i planu nauki.” — powiedziała Sylwia Piętak, dyrektorka NSP w Łutowcu.

Szkoły przyjazne edukacji domowej zapewniają bezpieczeństwo społeczne

Dr Mazan, który jest doktorem nauk pedagogicznych, przyznał, że obecnie do jego szkoły trafiają w dużej uczniowie, którzy potrzebują bezpieczeństwa społecznego: 

“Chronimy te dzieci przed wykluczeniem społecznym”.

Według dyrektora Kolegium św. Rodziny rolą szkoły, która decyduje się wspierać uczniów w edukacji domowej jest między innymi odbudowanie w uczniach zaufania do społeczeństwa. Jaka poza tym jest rola szkoły w edukacji domowej? Wicedyrektor w Zespole Szkół Prywatnych „Twoja Przyszłość” Robert Górniak wymienił rzeczy zapisane w Prawie oświatowym: wydanie decyzji ws. edukacji domowej, przedstawienie rodzicom wymagań edukacyjnych, zapewnienie konsultacji z nauczycielami przedmiotowymi oraz udziału w zajęciach dodatkowych, które organizuje szkoła, a także przeprowadzenie egzaminów i klasyfikacja uczniów. 

Czy edukacja domowa jest dla wszystkich?

Czy edukacja domowa jest dla każdego? Zdaniem ekspertów – nie. Wymaga ona dużego zaangażowania i odpowiedzialności ze strony rodziców, którzy pełnią kluczową rolę w procesie nauczania. Bez systematyczności, konsekwencji i aktywnego wsparcia dziecka trudno o osiągnięcie oczekiwanych efektów. Wszyscy dyrektorzy biorący udział w panelu zgodzili się, że choć edukacja domowa może być świetnym rozwiązaniem dla wielu rodzin, to nie sprawdzi się w każdym przypadku. Podobne stanowisko wyraził także Waldemar Bojarun, wiceprezydent Katowic, podkreślając, że sukces w tej formie nauczania zależy od zaangażowania i świadomej decyzji całej rodziny:

“Edukacja domowa nie jest dla wszystkich, niestety — to jest podstawowe słowo-klucz. W praktyce jak to wygląda? Jeśli zaangażowanie rodziców jest na dużym poziomie i jest to świadoma decyzja całej rodziny, to nie widzę żadnych przeciwwskazań, żeby to dobrze zafunkcjonowało.” 

Wyniki egzaminów i motywacja uczniów

W ostatnich miesiącach w debacie publicznej pojawiło się wiele wątpliwości dotyczących efektywności edukacji domowej. Krytycy podnoszą argumenty, że brak tradycyjnych lekcji i bezpośredniego kontaktu z nauczycielami może negatywnie wpływać na wyniki egzaminacyjne uczniów. Jednak podczas panelu dr Andrzej Mazan zaprezentował dane ze swojej szkoły, które przeczą tym obawom – jego uczniowie osiągają wyniki na poziomie średniej krajowej, a często nawet wyższe. 

W trakcie dyskusji Robert Górniak zwrócił uwagę na trzy typy uczniów edukacji domowej — choć ciężko przyznać, by były to główne typy — zwracając uwagę na ich różne motywacje i podejście do nauki. Pierwszą grupę stanowią uczniowie, dla których szkoła stacjonarna była ograniczeniem – materiał był dla nich zbyt prosty i nudny, a tempo nauki niedostosowane do ich możliwości. W edukacji domowej, dzięki zaangażowaniu rodziców i indywidualnemu podejściu, rozwijają swoje pasje i zdobywają szeroką wiedzę, często osiągając świetne wyniki na egzaminach, szczególnie w ulubionych przedmiotach.  

Druga grupa to uczniowie, których potencjał intelektualny nie pozwalał na osiąganie wysokich wyników w tradycyjnej szkole. W ich przypadku edukacja domowa staje się sposobem na naukę w bardziej komfortowych warunkach, bez presji tempa narzuconego przez klasę. Choć ich wyniki egzaminacyjne mogą nie być wybitne, to dzięki dostosowanemu modelowi edukacji uczą się skuteczniej i z większym poczuciem bezpieczeństwa.  

Ostatnią grupę stanowią uczniowie z dużym potencjałem, ale niską motywacją. W szkole stacjonarnej byli zobowiązani do systematycznej pracy, natomiast w edukacji domowej, bez wewnętrznej determinacji, mogą ograniczać się do minimum wymaganego na egzaminach. To pokazuje, jak ważną rolę w tej formie nauki odgrywa samodyscyplina i wsparcie rodziców w budowaniu motywacji do rozwijania swoich umiejętności.

Edukacja domowa to nie tylko Szkoła w Chmurze

Coraz częściej w dyskusji publicznej, w mediach pojawia się określenie “edukacji w chmurze”, czy też “szkół w chmurze” zamiennie z edukacją domową. Moderatorka Daria Bezwińska zwróciła uwagę na to, iż: 

“Edukacja domowa to nie jest tylko Szkoła w Chmurze. Oczywiście jest to jeden z podmiotów, który taką formę kształcenia oferuje, natomiast nie powinniśmy używać tego zamiennie”. 

Podsumowanie

Dyrektorzy szkół biorący udział w panelu podzielili się sprawdzonymi rozwiązaniami, które wspierają edukację domową w ich placówkach. Dr Andrzej Mazan podkreślił znaczenie bliskiej współpracy z rodzinami i odbudowania w uczniach zaufania do społeczeństwa. Robert Górniak zaznaczył, że jego szkoła, choć skupia się głównie na modelu klasowo-lekcyjnym, ale wspiera również tych, których rodzice zawnioskowali o edukację domową i dba o to, by mieli dostęp do potrzebnych zasobów. Z kolei Sylwia Piętak wskazała na szeroką ofertę zajęć rozwojowych i rewalidacyjnych, z których chętnie korzystają jej podopieczni, oraz dodatkowe wsparcie w postaci platformy edukacyjnej od Centrum Nauczania Domowego. Wszyscy prelegenci zgodzili się, że kluczowe znaczenie mają: rozmowa z rodziną przed wydaniem zgody na edukację domową, aby poznać ich motywację, możliwość udziału w zajęciach dodatkowych oraz organizowanie egzaminów w przyjaznej atmosferze. Zdaniem ekspertów edukacja domowa nie jest dla każdego, ponieważ wymaga dużego zaangażowania i odpowiedzialności ze strony rodziców, którzy pełnią kluczową rolę w procesie nauczania. Podobne stanowisko wyraził także reprezentant strony samorządowej — Waldemar Bojarun, podkreślając, że sukces w tej formie nauczania zależy od zaangażowania i świadomej decyzji całej rodziny.

Przygotowała:

Gabriela Letnovska