12 grudnia 2024 roku do Ministerstwa Edukacji Narodowej wpłynęła interpelacja nr 7035, zatytułowana „W sprawie uczniów realizujących obowiązek szkolny za pośrednictwem tzw. edukacji domowej”. Jej autorki, posłanki Kinga Gajewska i Marta Golbik, skierowały do MEN szereg pytań dotyczących liczby uczniów edukacji domowej, planowanych zmian w tym modelu kształcenia oraz wyników kontroli przeprowadzonych przez kuratorów oświaty w zakresie egzaminów ósmoklasisty i maturalnych w Szkole w Chmurze.
Odpowiedź na interpelację nadeszła 8 stycznia 2025 roku od Sekretarz Stanu w MEN, Katarzyny Lubnauer. Dokument zawierał obszerną analizę stanu edukacji domowej w Polsce, jednak kluczowe informacje, które można z niego wyciągnąć, to:
- Statystyki dotyczące liczby uczniów edukacji domowej zapisanych do szkół w innych gminach i powiatach niż ich miejsce zamieszkania,
- Potwierdzenie braku prac legislacyjnych w zakresie edukacji domowej, co oznacza, że w najbliższym czasie MEN nie planuje wprowadzać zmian w przepisach regulujących ten model kształcenia,
- Stanowisko dotyczące korzystania z platform edukacyjnych, zgodnie z którym rodzic nie może subdelegować procesu nauczania na podmioty zewnętrzne, w tym na platformy elektroniczne,
- Zabrakło natomiast jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o wyniki kontroli przeprowadzonych przez kuratorów oświaty w Szkole w Chmurze.
Szczególne kontrowersje budzi fragment odpowiedzi MEN, w którym Katarzyna Lubnauer stwierdza:
„Rodzice dziecka realizującego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą są obowiązani zapewnić dziecku warunki nauki określone w zezwoleniu na realizację obowiązku szkolnego/obowiązku nauki w takiej formie. Rodzic ponosi zatem odpowiedzialność za ciągłość i bezpieczeństwo procesu uczenia. Tak organizowana nauka nie może być przez rodzica subdelegowana na żadne platformy elektroniczne czy quasi szkoły. Nie jest to zatem ustanowienie odrębnej, równoległej czy konkurencyjnej ścieżki kształcenia. Realizacja obowiązku szkolnego poza szkołą nie oznacza również nauczania zdalnego.”
Taki zapis może sugerować, że MEN przyjmuje restrykcyjne podejście do edukacji domowej i jej różnych form, ograniczając możliwość korzystania przez uczniów z nowoczesnych narzędzi edukacyjnych. Można to też rozumieć jako szczególna obawa o przenoszenie odpowiedzialności rodziców za edukację ich dzieci na inne podmioty. Należy pamiętać, że edukacja domowa to wyjątkowa forma edukacji, w której to rodzic lub opiekun prawny w pełni odpowiada za proces kształcenia swojego dziecka. Natomiast platformy edukacyjne i szkoły przyjazne edukacji domowej mogą być w tym wsparciem.
Stanowisko Fundacji Edukacji Domowej
Jako Fundacja Edukacji Domowej rozumiemy obawy Ministerstwa, lecz chcemy też podkreślić, że korzystanie z platform edukacyjnych nie musi być traktowane przez rodziców jako subdelegowanie nauki, a szkoły mają pełne prawo przeznaczać dotacje na wsparcie procesu kształcenia i wychowania dzieci. Kluczowe jest, aby fundusze przeznaczone na edukację były wykorzystywane zgodnie z potrzebami uczniów, niezależnie od wybranego modelu realizacji obowiązku szkolnego.
Warto podkreślić, że edukacja domowa w Polsce od lat dynamicznie się rozwija, a rodzice coraz częściej korzystają z nowoczesnych narzędzi edukacyjnych, platform cyfrowych i metod kształcenia dostosowanych do indywidualnych potrzeb swoich dzieci. Takie rozwiązania mogą wspierać rozwój kompetencji XXI wieku i są coraz częściej wybieranym uzupełnieniem do tradycyjnych narzędzi do nauki (podręczników, książek itp.) — także do nauki uczniów spełniających obowiązek szkolny w klasycznym modelu.
Czy stanowisko MEN wpłynie na przyszłość edukacji domowej w Polsce? Jakie dalsze kroki podejmą środowiska związane z edukacją alternatywną? Nie znamy odpowiedzi na te pytania, ale mamy nadzieję, że poprzez dialog z Posłami, Samorządowcami i Ministerstwem Edukacji będziemy mogli uczestniczyć w zmianach na rzecz edukacji domowej.
Przygotowała: Wiktoria Malinowska i Gabriela Letnovska