Blog

Co może się zmienić w edukacji domowej w związku z Lex Czarnek 2.0?

Edukacja domowa to spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą. Jest ona pełnoprawną, opisaną w ustawie prawo oświatowe alternatywną formą edukacji względem stacjonarnej nauki szkolnej. Edukacja domowa daje wolność i elastyczność dzieciom oraz ich rodzicom w zakresie czasu, pory i miejsca nauki, co znacząco wpływa na podniesienie efektywności procesu nabywania wiedzy. Nie jest to nauka zdalna. To nauka w dowolnym miejscu i czasie, często z wykorzystaniem nowoczesnych technologii, ale także nauka w lesie czy też muzeum. 

Realizowanie obowiązku szkolnego poza szkołą w trybie edukacji domowej pozwala kształcić młodych Polaków na dojrzałych ludzi, którzy potrafią i wiedzą, w jaki sposób respektować własne potrzeby, a tym samym stają się jednostkami konstruktywnie funkcjonującymi w społeczeństwie.

Dla wielu rodziców jest to szansa do umożliwienia swoim dzieciom zrealizowania pełni ich potencjału. Edukacja domowa pozwala na dostosowanie nauki do potrzeb dziecka – zarówno tych podstawowych, fizjologicznych, jak potrzeba snu i regeneracji, po te związane z jego rozwojem psychicznym, w tym poczucia stabilności i przewidywalności oraz skupienia i koncentracji.

Nauka w edukacji domowej jest również dla wielu dzieci jedyną szansą na stopniowy powrót do stanu równowagi, który bywa zakłócany wskutek różnorodnych trudności życiowych, przykładowo choroby fizycznej bądź psychicznej czy też doświadczenia nękania i bullyingu w grupie rówieśniczej.

W dniu 20 października 2022 roku poseł Zieliński zaprezentował propozycję zmian w obszarze edukacji domowej. Poniżej prezentujemy stanowisko uwzględniające odniesienie do zmian, które uwzględnia projekt Ustawy wraz z propozycją alternatywnych rozwiązań, które mają większy potencjał wpłynięcia na problemy zdiagnozowane przez organ wnoszący inicjatywę ustawodawczą.

 

Terminy

b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

“5) w art. 37:

1a. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, składa się w terminie od dnia 1 lipca do dnia 21 września roku szkolnego, w którym dziecko ma rozpocząć spełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4, obowiązku szkolnego albo obowiązku nauki odpowiednio poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej, inną formą wychowania przedszkolnego lub szkołą.”

Regulacja traktująca o terminie wyznaczającym czas składania wniosku wydaje się być narzędziem mającym rozwiązać problem finansowania nauki dzieci rozpoczynających edukację domową. Takie rozwiązanie pozwoli jedynie nieznacznie wpłynąć na zasadnicze anomalie w obrębie dotowania. Do głosu dochodzą samorządy wskazujące trudności w finansowaniu nauki dzieci, gdyż bywają zmuszone do wykorzystania rezerw finansowych z różnych obszarów, aby podległe placówki oświatowe w danym rejonie otrzymały odpowiednie fundusze. Problem, który uwydatnia się w tym obszarze jest realną trudnością dla samorządów, jednakże źródło dysfunkcji znajduje się gdzieś indziej. Problemem jest przepływ pieniędzy między trzema organami, których dotyczy aspekt finansowania: Ministerstwa Edukacji i Nauki,  samorządy oraz szkoły. Należy skupić się na tym właśnie aspekcie, co ma większy potencjał doprowadzenia do dalekosiężnych i pogłębionych zmian w kierunku bardziej przejrzystego i korzystnego dla wszystkich stron dotowania dzieci. Podczas gdy źródło zdiagnozowanego problemu z finansowaniem odnajdujemy w innym miejscu, regulacje w zakresie ograniczenia przedziału czasowego składania wniosku bezpośrednio dotyka rodziców i dzieci, które z indywidualnych przyczyn decydują się na edukację domową poza wskazanym terminem, a dla których edukacja domowa stanowi ratunek w trudnych sytuacjach życiowych. Co więcej, taka propozycja generuje trudności rodzinom przeprowadzającym się w trakcie trwania roku szkolnego do odległego miasta bądź województwa, dla których brak możliwości zmiany placówki wiązałby się ze znacznymi utrudnieniami wynikającymi z dojazdu do siedziby szkoły lub zmianą trybu nauki na stacjonarny, a to wtórnie generuje stres i skutkuje pogorszeniem jakości edukacji.

 

Egzaminy stacjonarne

e) w ust. 4 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:

„Egzaminy klasyfikacyjne są przeprowadzane w szkole, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą, a w przypadku egzaminów klasyfikacyjnych z zajęć z zakresu praktycznej nauki zawodu – w szkole, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku nauki poza szkołą, lub innym miejscu wskazanym przez dyrektora tej szkoły.”

Propozycja realizowania egzaminów klasyfikacyjnych w formie stacjonarnej, w siedzibie szkoły lub miejscu innym wyznaczonym przez dyrektora, nie stanowi rozwiązania złej jakości i niskiego poziomu egzaminów klasyfikacyjnych. Procedura realizowania egzaminów klasyfikacyjnych ma bezpośredni wpływ na jakość egzaminowania. Zapis dotyczący egzaminów stacjonarnych wprawdzie ograniczy patologiczne zjawiska obecne w niektórych placówkach, jednakże będą one w stanie zaadaptować przejawiane już nieuczciwe zachowania i procedury obecne w sposobie egzaminowania dzieci do warunków proponowanych przez zapisy Ustawy. Regulacje powinny dotyczyć raczej standaryzacji obydwu form przeprowadzania egzaminów – stacjonarnej oraz zdalnej – tak, aby były przeprowadzane w sposób rzetelny, co przełoży się na wyższą jakość przeprowadzanych egzaminów. Warto tutaj podkreślić, iż nauka w edukacji domowej nie jest nauka zdalną, która to stanowi przejściową formę w trybie stacjonarnego nauczania. Edukacja domowa na wielu poziomach jest weryfikowana, również w zakresie egzaminowania dzieci i weryfikowania nabywanej przez nie wiedzy – istniejące rozwiązania warto usprawniać i poddawać dalszej weryfikacji.

 

Zgłoszenie do kuratorium

f) po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu:

„4a. Dyrektor szkoły informuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny o terminie i miejscu przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych, o których mowa w ust. 4, co najmniej 14 dni przed terminem przeprowadzenia tych egzaminów.”

Innym sposobem prezentowanym w celu kontrolowania i wzmacniania jakości edukacji, a tym samym przeprowadzanych egzaminów klasyfikacyjnych, jest nadzór pedagogiczny w zakresie terminów i lokalizacji tychże. Pojawiają się głosy informujące o potencjalnej obecności kuratorów podczas egzaminów. Należy wskazać, iż obecnie kuratoria sprawują nadzór nad placówkami działającymi w edukacji domowej, gdyż posiadają odpowiednie narzędzia umożliwiające monitorowanie stopnia realizacji obowiązków przez placówki i dyrektorów szkół. Dodatkowe metody sprawowania nadzoru, o których mowa w Ustawie stanowią nadprogramową formę kontroli, która staje się źródłem stresu dla samych dzieci i ich rodziców, co bezpośrednio przełoży się na jakość prezentowanej wiedzy w trakcie egzaminów. Warto również wskazać potencjalne trudności w organizacji działań, które implikują wskazane regulacje Ustawy, mogące prowadzić do dezorganizacji w systemie.

 

Rejonizacja

“– po pkt 1 dodaje się pkt 1a–1c w brzmieniu:

1b) przedszkole, inna forma wychowania przedszkolnego lub szkoła, do której dziecko zostało przyjęte, znajduje się na terenie województwa, w którym zamieszkuje dziecko, lub na terenie województwa sąsiadującego z tym województwem;”

Na temat regulacji wprowadzających rejonizację również mówi się w kontekście obecnych problemów w zakresie dotowania dzieci. Rejonizacja stanowi przede wszystkim poważne ograniczenie wyboru szkoły, do której dziecko miałoby zostać zapisane na edukację domową – zgodnie z proponowanymi zmianami wybór szkoły sprowadzały się jedynie do województwa zamieszkiwanego przez dziecko, aktualnie poszerzono województwo zamieszkania o województwa sąsiadujące. Należy wskazać, iż rejonizacja, nawet rozszerzona o województwa ościenne, stawia w nierównej pozycji niektóre województwa, które dyskryminowane są ze względu na położenie na mapie Polski oraz ilość graniczących województw. Co więcej, rodzice chcą świadomie decydować o edukacji swoich dzieci, podczas gdy rejonizacja staje na przeszkodzie w wyborze preferowanej szkoły przyjaznej edukacji domowej, wartości oraz społeczności tworzonej przez określoną placówkę, elastyczność i wolności wyboru.

 

Przygotowała: Gabriela Letnovska

 

Dla mediów:

Zachęcamy do wykorzystywania oraz cytowania treści artykułu z podaniem źródła.

W razie dodatkowych pytań zapraszamy do kontaktu:

sekretariat@domowa.edu.pl
12 291 98 58

Wpłać darowiznę
Wpłać
Darowiznę

Jeżeli nasze działania są dla Ciebie wartościowe, wesprzyj nas i miej wpływ na edukację domową w Polsce!