Edukacja domowa- pytania i odpowiedzi Radcy Prawnego

Drodzy Rodzice! Każdego dnia nasza Fundacja otrzymuje wiele zapytań dotyczących aspektów prawnych związanych z edukacją domową. W związku z tym, postanowiliśmy przygotować dla Was krótki wywiad z Radcą Prawnym, który odpowie na najczęściej zadawane pytania. 🙂

Czy edukacja domowa jest legalna? Na jakiej podstawie prawnej?

Tak. Polskie prawo oświatowe pozwala na to, aby dziecko zamiast w szkole uczyło się w domu^[1].

Jaki komplet dokumentów musi dostarczyć rodzic, aby zapisać dziecko na edukację domową?

Rodzic przed rozpoczęciem edukacji domowej musi wypełnić 2 oświadczenia określone przez ustawę. Szkoły przyjazne edukacji domowej zwykle pomagają w skompletowaniu wszystkich koniecznych dokumentów.^[2]

Czy przejście na edukację domową oznacza, że nie można wrócić do szkoły stacjonarnej?

Rodzic w każdej chwili może zrezygnować z nauki w trybie edukacji domowej^[4].

Czy po rezygnacji z edukacji domowej i powrocie do szkoły można ponownie przejść na edukację domową?

Tak. Można ponownie przejść na edukację domową.

Czy będąc w edukacji domowej można uczestniczyć w wybranych zajęciach w szkole?

Dziecko uczące się w trybie edukacji domowej może uczestniczyć w szkole w szeroko rozumianych zajęciach dodatkowych^[5].  Dokładnych informacji w tym zakresie winna udzielić szkoła.

Czy przy zapisywaniu dziecka do innej szkoły w Polsce w ramach edukacji domowej istnieją zobowiązania wobec Dyrektora szkoły obwodowej (do której dziecko jest przypisane z urzędu)? Jeśli tak, to jakie?

Dyrektor szkoły, do której dziecko zostało przyjęte na edukację domową musi poinformować o tym fakcie dyrektora szkoły rejonowej^[6].

Czy jest coś takiego jak edukacja domowa przedszkolna?

Tak, można skorzystać z edukacji domowej już w tzw. zerówce^[7].

Czy uczeń, który teraz, w trakcie roku szkolnego zmienia szkołę musi uzyskać nową zgodę na edukację domową, czy stara jest nadal aktualna?

Po zmianie szkoły należy uzyskać ponownie zgodę na edukacje domową.

Kto ustala termin egzaminów klasyfikacyjnych? Czy rodzic ma wpływ na to kiedy odbywają się egzaminy (np. egzamin w styczniu, a nie w czerwcu)? Czy można samemu zasugerować terminy egzaminów?

Dyrektor szkoły winien ustalić termin egzaminów z rodzicami dziecka^[9].

Czy rodzic ma prawo towarzyszyć dziecku podczas egzaminów?

Rodzic ma takie prawo. Podczas egzaminu klasyfikacyjnego mogą być obecni – w charakterze obserwatorów – rodzice ucznia.^[10]

Jakie mogłyby być przyczyny usprawiedliwiające nieprzystąpienie do egzaminów w ramach edukacji domowej- nieskutkujące cofnięciem zezwolenia na ED?

Brak przystąpienia do egzaminu klasyfikacyjnego jest równoznaczny z cofnięciem zgody na edukację domową^[11]. W przypadku usprawiedliwienia nieobecności dyrektor szkoły może wyznaczyć jednak termin dodatkowy. ^[12]

Czy Dyrektor Szkoły ma prawo odmówić zezwolenia na edukację domową, jeśli wszystkie formalności zostały dopełnione? Jeśli ma prawo, to w jakich przypadkach?

Dyrektor szkoły ma swobodę w wydawaniu zgody na edukację domową. Może zatem odmówić zgody, nawet jeżeli wszystkie formalności zostały spełnione^[13]. Od decyzji dyrektora szkoły można się odwołać do kuratora oświaty^[14].

Czy dziecko, które nie zda egzaminów musi wrócić i powtarzać klasę w szkole stacjonarnej ?

Brak zdania egzaminów oznacza konieczność cofnięcia zgody na edukację domową i powrót do nauki w szkole stacjonarnej^[15].

Czy dziecko ucząc się w edukacji domowej możne zrealizować dwie klasy w ciągu jednego roku?

Ciężko na to pytanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wymagałoby to równocześnie uzyskania zgody na edukację domową i indywidualny tok nauczania^[16]. Jest to jednak bardzo szczegółowe zagadnienie.

Czy ustawa reguluje jak dokładnie mają wyglądać egzaminy?

Jest rozporządzenie, które określa szczegółowe zasady przeprowadzania egzaminów dla dzieci w edukacji domowej^[17]. Określa ono m.in. skład komisji egzaminacyjnej, formę egzaminu, przedmioty, z których egzamin musi zdać dane dziecko oraz dokumentację przebiegu takiego egzaminu.

Komu jest wypłacana subwencja za dzieci uczące się poza szkołą: szkole czy rodzicom?

Dotację na dzieci pobierające naukę w domu otrzymuje szkoła, do której zapisane jest dziecko^[18]. Szkoła z tych środków winna zapewnić przeprowadzenie egzaminu klasyfikacyjnego oraz zapewnić wsparcie edukacji dziecka^[19].

Czy dziecko, które ma wystawioną przez poradnię orzeczenie o kształceniu specjalnym, może mieć również wystawioną opinię o edukacji domowej?

Przepisy nie wykluczają uzyskania zgody na edukację domową przez dziecko, które posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego^[20].

^[1] Art. 37 ust.1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo Oświatowe, dalej jako „Pr.Ośw.”

^[2] Art. 37 ust. 2 pkt 2 Pr. Ośw.

^[3] Art. 37 ust. 2 pkt 2 Pr. Ośw. – przepis wyraźnie mówi o tym, że w każdym przypadku przed uzyskaniem zezwolenia na edukację domową należy przedstawić opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej

^[4] Art. 37 ust. 8 pkt 1 Pr. Ośw.

^[5] Art. 37 ust. 7 pkt 1 w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2, 3 i 5-7 Pr. Ośw.

^[6] Art. 36 ust. 13 Pr. Ośw.

^[7] Art. 37 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 4 Pr. Ośw. – ustawa zezwala również na realizację w trybie edukacji domowej obowiązku rocznego wychowania przedszkolnego

^[8] Zgodnie z art. 305 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo Oświatowe decydująca dla ustalenia, które przepisy są właściwe odnośnie edukacji domowej, jest data złożenia wniosku o edukację domową. Do wniosków złożonych do dnia 31 sierpnia 2017 r. stosuje się przepisy ustawy o systemie oświaty. Natomiast w przypadku złożenia wniosku o edukację domową od 1 września 2017 r. będzie należało stosować nowe przepisy, w tym te nakazujące przedstawić opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej

^[9] Art. 44l ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty

^[10] §15 ust. 9 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych

^[11] Art. 37 ust. 8 pkt 2 Pr. Ośw.

^[12] Art. 44l ust. 3 ustawy o systemie oświaty

^[13] Art. 37 ust. 1 Pr. Ośw. wskazuje, iż dyrektor „może zezwolić”

^[14] Kompetencja kuratora wynika z art. 51 ust. 1 pkt 4 lit. b Pr. Ośw.

^[15] Art. 37 ust. 8 pkt 2 Pr. Ośw.

^[16] Indywidualny tok nauczania uregulowany jest w art. 115 Pr. Ośw. i rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki

^[17] Mowa o §15 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych

^[18] Art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych mówi o po tym, iż niepubliczne szkoły w, który jest realizowany obowiązek szkolny otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego

^[19] Art. 37 ust. 4 i ust. 7 Pr. Ośw.

^[20] Art. 37 ust. 3 przewiduje wręcz pewne ułatwienia dla takich uczniów