Czym jest Rodzicielstwo Bliskości (RB)?

Z angielskiego Attachment Parenting, termin utworzony przez amerykańskiego pediatrę Williama Searsa, określający filozofię rodzicielską opartą na zasadach teorii przywiązania w psychologii rozwojowej. Teoria mówi, że dziecko tworzy z opiekunami silną więź emocjonalną, mającą wpływ na całe jego przyszłe życie.

Rodzicielstwo Bliskości, to jeden z najstarszych oraz najbardziej naturalnych sposobów opiekowania się dziećmi. Zostało wyparte przez poradniki i ekspertów, ale w ostatnim czasie znów stało się „modne”. RB to czułe rodzicielstwo, związane z uważnym obserwowaniem dziecka i reagowaniem na jego potrzeby.

RB nie polega na uległości wobec dziecka, na spełnianiu wszystkich jego życzeń. Rodzicielstwo Bliskości to kwestia wyborów, dopasowywania narzędzi do swojej rodziny i jej potrzeb. Opiera się na partnerstwie, potrzebach, emocjach oraz przywiązaniu. Sprzyja również rozwojowi samodzielności i niezależności dziecka.

7 narzędzi bliskości:

1. Więź uczuciowa podczas narodzin – okres ciąży oraz narodzin to moment tworzenia się więzi między matką, a dzieckiem. Po porodzie dziecko i mama mają potrzebę bycia blisko siebie. Dziecko odczuwa biologiczną potrzebę bliskości, a matka intuicyjnie pragnie się nim opiekować. Pierwsze wspólne chwile mają na celu dopasowanie się – mama uczy się rozpoznawać potrzeby dziecka.
2. Karmienie piersią – jest treningiem w odczytywaniu sygnałów dziecka. Naturalne karmienie pomaga matce odczytywać jego mowę ciała, co jest pierwszym krokiem do poznania go. Karmienie ulepsza porozumienie między matką i dzieckiem poprzez niesamowitą bliskość. Mleko zawiera wyjątkowe składniki pokarmowe i nie ma przeciwskazań, aby nie karmić nim dziecka dłużej niż zalecane 6 miesięcy życia. Oczywiście, jeśli mama nie może, nie czuje się na siłach lub nie czuje się komfortowo karmiąc starsze dziecko, nie musi tego robić.
3. Noszenie dziecka – od najdawniejszych lat dzieci były wiązane w chusty na plecach rodziców i zabierane, np. w pole. Chustonoszenie jest bardzo ważne dla dziecka (bliskość i ciepło rodzica) oraz dla rodzica (wolne ręce, dziecko zawsze jest blisko). Noszone dzieci są spokojniejsze i szybciej stają się samodzielne. Bliskość usprawnia jego wrażliwość na rodziców, sprzyja ufności oraz stymuluje odkrywanie świata. Dziecko w chuście można wiązać na brzuchu lub na plecach rodzica. Naturalnie, jeśli chustonoszenie nie jest komfortowe dla rodziców, czy wygodne dla dziecka, nie ma sensu się męczyć.
4. Spanie blisko dziecka – każda rodzina wypracowuje swój własny sposób spania. Wspólne spanie z dzieckiem oznacza więcej czasu na bliski kontakt z nim, zabieganym rodzicom pozwala się zatrzymać. Spanie z dzieckiem obniża jego lęk, a to zapewnia spokojniejszy i dłuższy sen. Również rodzicom zaoszczędzi nocnego wstawania na karmienie. Aby spać razem z dzieckiem trzeba przestrzegać kilku zasad: łóżko powinno być duże i wygodne, a rodzice nie mogą być wyczerpani, nie mogą być pod wpływem alkoholu, narkotyków lub tabletek nasennych, nie mogą być palaczami. Jeśli rodzice boją się spać z dzieckiem lub się nie wysypiają, mogą blisko swojego łóżka postawić łóżeczko dziecka, to również zapewnia bliskość oraz możliwość szybkiego reagowania na jego potrzeby.
5. Wiara, że płacz dziecka jest jego sposobem komunikacji – płaczące dziecko próbuje coś przekazać swoim rodzicom. Początki wspólnego życia zawsze są trudne, ponieważ rodzice dopiero uczą się rozpoznawać potrzeby dziecka. Troskliwe reagowanie na płacz buduje zaufanie dziecka, a w rodzicach wiarę we własne umiejętności. Dlatego tak ważne jest, aby nie stosować metody „cry it out” (wypłakiwania się w samotności), ponieważ zaburza to więź, dziecko traci wiarę w siebie oraz zaufanie do świata, wpływa na rozwój depresji, lęków oraz emocjonalnego wycofania. Należy pamiętać, że dziecko płacze, ponieważ jakieś jego potrzeby są niezaspokojone (jest głodne, spragnione, stęsknione, przestraszone lub potrzebuje, żeby je przewinąć), a nie dlatego, że chce manipulować rodzicem.
6. Wystrzeganie się dziecięcych „treserów” – rodzice dopiero uczą się rozróżniać porady proponujące surowy i radykalny styl rodzicielstwa (np. wypłakiwania się, karmienia według określonych godzin, itp.). To rodzice, a nie „eksperci”, wiedzą co jest najlepsze dla ich dziecka, potrafią rozpoznawać jego potrzeby i odpowiednio na nie reagować. Surowe rodzicielstwo nie przynosi korzyści ani rodzicom, ani dzieciom, ponieważ może spowodować zaburzenie więzi oraz budowanie dystansu.
7. Równowaga – rodzice próbując zaspokoić wszystkie potrzeby dziecka, mogą zaniedbywać swoje indywidualne potrzeby oraz małżeństwo. Rodzice powinni próbować szukać równowagi między potrzebami dziecka, a swoimi. Nie ma też nic złego w proszeniu o pomoc, np. w posprzątaniu mieszkania, ugotowaniu obiadu lub zajęcia się dzieckiem przez kilka godzin.

Rodzicielstwo bliskości najczęściej kojarzy się z malutkim dzieckiem, przytulonym w chuście do rodzica. Na tym etapie dużo łatwiej być blisko, ponieważ rodzic jest z dzieckiem cały czas. Im dziecko jest starsze, tym bardziej rodzicom wydaje się, że to dobry moment, by zacząć wymagać i nakazywać. Również pójście dziecka do przedszkola lub szkoły i powrót rodziców do pracy, utrudnia bliskość. Nie można zapomnieć, że RB to przede wszystkim rodzicielstwo partnerskie, czyli patrzenie na dziecko jak na osobną istotę, która ma swoje emocje i potrzeby, która chce być ważna i brać czynny udział w życiu rodziny. Rozmawiajmy z dzieckiem o naszym dniu i zdarzeniach, które nas spotkały; pytajmy dziecko o jego emocje i przeżycia związane z jego dniem; pozwólmy dziecku uczestniczyć w życiu codziennym (np. wspólne wyjście na pocztę); jeśli jest taka możliwość zabierzmy dziecko do pracy, aby mogło zobaczyć czym zajmują się jego rodzice; znajdźmy wspólne hobby, dzięki któremu spędzimy więcej czasu razem; zaangażujmy dziecko w obowiązki domowe; pozwólmy dzieciom korzystać z dzieciństwa (niech skaczą po kałużach, wspinają się na drzewa, itp.); nie zapominajmy o codziennym przytulaniu i niesamowitych słowach „kocham Cię”; mówmy dzieciom „przepraszam” i nauczmy przyznawania się do błędów będąc dla nich przykładem; gdy zajdzie taka potrzeba – pozwólmy dzieciom spać z nami w łóżku; zadbajmy o wspólne spożywanie posiłków.

Przede wszystkim uważnie obserwujmy i słuchajmy dziecka oraz samych siebie. Odpowiadajmy na potrzeby dzieci w zgodzie ze swoimi granicami oraz szanujmy granice dziecka.

Opracowała: Agnieszka Babilon

Bibliografia:

1. Sears Martha i William, Księga rodzicielstwa bliskości
2. http://www.edziecko.pl/starsze_dziecko/1,79350,15282653,Rodzicielstwo_bliskosci___wychowanie_starszych_dzieci.html
3. http://dziecisawazne.pl/czym-nie-jest-rodzicielstwo-bliskosci/
4. http://dziecisawazne.pl/rodzicielstwo-bliskosci-3/